TSUE C-570/21: Analiza wpływu częściowego wykorzystania kredytu na działalność gospodarczą na nieważność umowy

Rozstrzygnięcie TSUE z dnia 8 czerwca 2023 r. dotyczyło kluczowego dla frankowiczów zagadnienia, a mianowicie czy częściowe przeznaczenie kredytu na działalność gospodarczą wpływa na możliwość unieważnienia umowy kredytu. Rozstrzygnięcie to ma również znaczenie dla spłaconych kredytów indeksowanych lub denominowanych dla franka szwajcarskiego, ponieważ rozwiewa wątpliwości co do uznania konsumenckiego charakteru zaciągniętego zobowiązania.

Kontekst i pytania TSUE

Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli w Warszawie skierował do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytania, które zmierzają do ustalenia, czy osoba prowadząca działalność gospodarczą, która wspólnie z innym kredytobiorcą zawarła umowę kredytu powiązaną z walutą obcą, a kredyt ten był częściowo przeznaczony na cele gospodarcze, może być traktowana jako „konsument”. Szczególnie istotne jest pytanie o sytuację, w której wykorzystanie kredytu na cele gospodarcze jest znaczące, a nie marginalne.

Ważne jest również, czy spełnienie zobowiązań z przedsiębiorstwa było warunkiem uzyskania kredytu, którego głównym celem było zaspokojenie potrzeb konsumenckich (np. mieszkaniowych).

Znaczenie dla linii orzeczniczej w Polsce

Wyrok TSUE ma kluczowe znaczenie dla kształtowania linii orzeczniczej w polskich sądach. Często zdarza się, że kredytobiorca prowadził działalność gospodarczą w momencie zawierania umowy kredytu. Kluczowe jest wtedy ustalenie, czy cel kredytowania był związany z celem niezwiązanym bezpośrednio z działalnością gospodarczą, a także czy wykorzystanie kredytu na cele gospodarcze było marginalne.

TSUE w wyroku z 2005 r. (C-464/01) uznał, że „marginalny charakter” działalności gospodarczej pozwala na traktowanie przedsiębiorcy jako konsumenta. W postanowieniu z 14 września 2016 r. (C-534/15) TSUE podkreślił, że pojęcie konsumenta ma charakter obiektywny i należy je oceniać w kontekście funkcjonalnym, czyli czy umowa wpisuje się w ramy działalności niezwiązanej z wykonywaniem zawodu.

Sprawa C-570/21 dotyczy sytuacji, w której cel związany z działalnością gospodarczą jednego z kredytobiorców nie był marginalny, a pokrycie zobowiązań z działalności gospodarczej było warunkiem udzielenia kredytu.

Opinia Rzecznika Generalnego TSUE

Rzecznik Generalny w swojej opinii do sprawy C-570/21 opowiada się za szeroką definicją konsumenta, zgodnie z celem Dyrektywy 93/13, która ma na celu ochronę konsumenta.

Rzecznik Generalny sugeruje, że „konsumentem” może być również osoba prowadząca działalność gospodarczą, która wspólnie z osobą nieprowadzącą działalności zawarła umowę kredytu, przeznaczonego częściowo na cele gospodarcze, a częściowo na cele niezwiązane z działalnością. Ważne jest, aby cel gospodarczy nie dominował w kontekście całej umowy, a sądy powinny badać okoliczności towarzyszące umowie.

Podsumowanie

Wyrok TSUE w sprawie C-570/21, który zapadł 8 czerwca 2023 r., jest istotny dla kredytobiorców frankowych, którzy przeznaczyli część kredytu na działalność gospodarczą. Dotyczy on umów kredytowych o mieszanym charakterze – konsumenckim i gospodarczym. W takich sytuacjach banki często kwestionują status konsumenta.

Kredytobiorca powinien być uznany za konsumenta, jeśli cel gospodarczy nie jest dominujący, z uwzględnieniem treści umowy i wszystkich okoliczności. W przeciwnym razie cel Dyrektywy 93/13 w zakresie ochrony konsumentów nie byłby realizowany